Bağımlı Kişilik Bozukluğu


Bağımlı Kişilik Bozukluğu
04-06-2021

Bağımlı kişilik bozukluğunda kişilerde ilgi görme ihtiyacından dolayı diğer kişilere karşı koyamayan ve boyun eğici bir davranış örüntüsü gözlemlenir ve bu duruma genellikle "ayrılık" olasılığına dair korku ya da kaygı eşlik eder. Kişi, hayatındaki insanlardan ayrılmaktan korkar ve ayrılmamak için her türlü zorlayıcı ilişkiye boyun eğici tutumlar sergiler. Dışarıdan bakıldığında bu kişi uyumlu biri olarak görülse de aslında bu uyum görüntüsünün altında yalnız kalmama adına diğerleri ile aynı fikirde olma ve yakın  ilişki kurabilme çabası yatar. Bu kişiler tek başlarına karar vermekte zorlanırlar.  Örneğin bir alışverişe gittiklerinde alacakları kıyafetler konusunda  sürekli diğer insanlara  hangisini satın alması gerektiği konusunda sorular sorarlar. Eleştirilmeye ve onaylanmamaya karşı aşırı duyarlıdırlar, bu da öz güvenlerinin düşmesine sebep olmaktadır.Bunların yanı sıra diğer insanları kaybetmeme adına asıl fikirlerini açıklayamama ve hayır diyememe gözlemlenir. İkili ilişkilerde iç- içe geçmiş yani partnerine bağımlı hale gelmiş kişi partneriyle aynı duygu, düşünce ve istekte olmazsa kendini yalnız hissetmektedir. Dolayısıyla bu yalnız kalma ihtimaline karşı partneri tarafından onaylanmama durumunu ortadan kaldırmak isteyen kişi, kendini partnerinin seçimlerine teslim edebilmektedir.

Bağımlı kişilik bozukluğu, tüm kişilik bozukluklarının %2,5’unu oluşturmaktadır. Ayrıca bağımlı kişilik özelliklerinin yüksek düzeyde olduğu  gözlemlenen kişilerde depresyon, kaygı bozuklukları, yeme bozuklukları ve madde kullanımı gibi farklı bozukluklar da görülmektedir. Özellikle erken dönemde ebeveyn tutumları aracılığıyla oluşan kendiliğe ve kişilerarası ilişkiye dair tutumlar bağımlı kişilik özellikleri üzerinde etkilidir. 

Bağımlı kişilik bozukluğunun temel belirtileri nelerdir?

  • Kendilerine güvenmezler, başkalarının önerilerine ihtiyaç duyarlar.
  • Pollyanna gibi yorumlar yaparlar her şeyi pozitif yorumlarlar. Ancak gerçekte mutlu değillerdir.
  • Haklı oldukları durumlarda bile sık sık özür dilerler.
  • Tek başlarına karar vermekte çok zorlanırlar.
  • Kendileriyle ilgili kararları başkalarının almalarını isterler.
  • İstismar edici, zarar veren ilişkilere katlanırlar. İlişkinin bitmesi onlar için adeta dünyanın sonunun gelmesi gibidir.
  • Tek başlarına kalmaya dayanamazlar.
  • Diğer insanlara “hayır” diyemezler.
  • Diğer insanlarla aynı fikirde olmadıklarında bunu söylemekte zorlanırlar.

Bağımlı kişilik bozukluğundaki temek inançlar nelerdir ? 

  • Zayıf biriyim ve başkalarına muhtacım.
  • Kendi başıma bırakıldığımda kendimi çaresiz hissediyorum.
  • Olabilecek en kötü şey terk edilmektir.
  • Sevilmezsem hep mutsuz olurum.
  • Daha güçlü birine bağlanmadıkça kendimi güçsüz hissediyorum.
  • Ona her zaman ulaşabilmeliyim.
  • Kendim karar veremem ne yapmam gerektiği bana söylenmeli

Bağımlı kişilik bozukluğu tanısı için kriterler nelerdir ? 

Bağımlı kişilik bozukluğu tanısı için aşağıdaki kriterlerden en az beşini karşılıyor olması gerekir (APA, 2013):

  • Başkalarından yoğun bir tavsiye ve onay almadan günlük kararlar veremez.
  • Hayatının başlıca alanlarında sorumluluğu başkalarının alması gerekir.
  • Desteklerini veya onaylarını kaybetmekten korktuğundan başkalarına itiraz etmekte zorlanır.
  • Kendi başına bir şeyler yapmakta veya yeni projeler başlatmakta zorlanır (kedine ve yeteneklerine güvensizlikten kaynaklanmalı, motivasyon ve enerji eksikliğinden değil).
  • Gönüllü olarak nahoş şeyler yapacak kadar başkalarından ilgi ve destek elde etmek için fazlasıyla çabalar.
  • Abartılmış kendine bakamayacak olma korkusundan dolayı yalnız kaldığında rahatsız ve çaresiz hisseder.
  • Yakın bir ilişkisi bittiğinde acilen destek ve ilgi kaynağı olacak yeni bir ilişki arayışına girer.
  • Yalnız kalıp kendi başının çaresine bakmak zorunda kalacağına dair gerçekdışı kaygıları vardır.

Bağımlı Kişilik Bozukluğunun Ortaya Çıkış Sebebi Nedir?

Herhangi bir genetik temel bulunmamaktadır. Kişinin aile yaşantıları, anne-baba tutumları (özellikle aşırı koruyucu aileler, eleştirel aileler) ya da diğer farklı olaylar kişide bu bozukluğun ortaya çıkmasında etkili olabilir. Bireyin sosyal bağlılık yoğunluğu çocukluk dönemindeki yetiştirilme yöntemlerinden başlayarak şekillenmekte ve bağlılığı toplumsal yaşamın gerekliliği olarak gören toplumlarda yetiştirilen çocuklardaki bağlılık duygusu da, bir kişilik yapısı olarak bağımlılığa dönüşebilmektedir. Sağlıklı bir bağlılık duygusuna sahip olamamaktan kaynaklanan bu durum; insanın kendi benliğinden kurtulmak, özgürlüğünden kaçmak ve kendini başka birine bağlayarak güvenliğe ulaşmak için yapmış olduğu bir deneme sonucu olarak bireyde bağımlı kişilik yapısı oluşabilmektedir  Yani toplumun yaşam biçimi, bireyi çocukluk döneminden itibaren etkilemekte ve süreç sonunda çocuğun bağımlı bir kişilik yapısına sahip olmasına neden olabilmektedir. 

Bağımlı Kişilik Bozukluğunun Tedavisi Nedir?

Bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşülüp destek alındığında farkındalık kazanılması ve profesyonel desteğin sağlanması ile iyileşme gözlenir. Bağımlı kişilik bozukluğu çalışma alanlarım arasında yer almaktadır. Bu konuda bilgi almak ve profesyonel bir destek almak isterseniz randevu oluşturabilirsiniz.

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Yazıyı Paylaş

Psikolojik Desteğe Mi İhtiyacın Var?

Ücretsiz Ön Görüşme Yap
jetklinik whatsapp