Çocuklarda Konuşma Bozukluğu

İletişim, kişiler arasında duygu, düşünce ve bilgi aktarımı sağlayan tüm sözlü ve sözsüz davranışların tümüne verilen addır. Dil gelişimi ise; genetik, çevre ve kültürel durumların birbiriyle etkileşimleri sonucu oluşan bir süreçtir. İnsan sosyal bir varlıktır ve dünyaya geldiği ilk andan itibaren çevresiyle sürekli etkileşim halindedir. Bebeklerin ağlaması çevresiyle bir tür iletişim kurma aracıdır. Kısa bir süre sonra ağlama sesinden farklı sesler çıkartır ve çevresindeki farklı sesleri de algılamaya başlarlar. Daha sonra ilk anlamlı kelimeler oluşmaya ve 2- 3 yaş civarında da konuşmaya başlarlar. Fakat durum her çocuk için böyle ilerlemeyebilir. Çocuklar olması gereken zamanda konuşmayabilir veya konuşsalar bile sesleri çıkarmakta ve doğru teleffuz etmekte zorlanabilirler. Bu durum aileleri de son derece endişelendirebilir.

Konuşma bozukluğu, çocukluk çağının en yaygın görülen problemleri arasında yer alır. Çocuklarda konuşma bozukluğunun detayları için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.

Konuşma Bozukluğu Nedir?

Çocuklarda konuşamama ya da konuşmasındaki gecikmeler aileleri son derece endişelendiriyor ve akıllara konuşma bozukluğunu getirebiliyor. Peki, konuşma bozukluğu nedir? Konuşma bozukluğu; konuşmanın ilerleyişinde, ritminde, seslerin çıkarılışında ve kelimelerin telaffuz edilişinde ortaya çıkan bozukluk olarak tanımlanır. Bu sorun çok erken yaşlarda başlayabilir ve nörolojik temelli olabilir. Konuşma bozukluğu kişilerarası iletişimi engelleyen bir problemdir ve bireylerin yaşamlarını olumsuz etkileyebilir. Konuşurken ses ve sözcüklerin yutulması, konuşmanın karşıdan zor anlaşılması, tekdüze bir konuşma stili kullanılması, ses yüksekliğinin ayarlanamaması özellikle de çok kısık konuşma, çocuklarda konuşma bozukluğunun belirtileri arasında yer alır.

Konuşma ve İletişim Kurmada Zorlanma

Konuşma ve iletişim kurmada bozukluklar iletişimin sosyal yönündeki zorlukla ilişkilidir. Bu duruma sahip bireylerde; toplumsal amaçlı dil kullanımında sosyal iletişimi başlatmak ve sürdürmekte, konuşmada sırayı beklemede, konuyu takip etmede, uygun karşılık vermede sorun yaşarlar. Konuşan kişinin sosyal ipuçlarını, şaka, deyim, mecazi anlatımı anlamada zorlanırlar. Sohbet sırasında konuyu saptırabilirler ve konuşma sesini de ayarlamakta da zorlanabilirler. Vücut dili, jest, mimik, göz kontağı gibi sözel olmayan iletişimde de problemler görülür.

Kekemelik

Konuşma sırasında, seslerin ve sözcüklerin konuşmanın akışını bozacak şekilde yinelenmesi, sık sık tekrarlanan duraksamalar kekemelik olarak tanımlanır. Kesin nedeni tam olarak bilinmese de kekemeliği etkileyen birçok genetik, psikolojik ve çevresel faktör vardır. Çocuklarda kekemelik üzerine yapılan araştırmalarda, bu çocukların odaklanma ve dikkatlerini düzenleme becerilerinde zorluklar yaşadıkları, bilişsel esneklik ve çeşitli fonksiyonlarda zayıf oldukları görülmüştür. Kekemelikte ritmik olmayan ses tekrarları, duraksamalar, anormal vücut hareketleri, konuşmaktan ve iletişim kurmaktan kaçınma görülebilir. Çocuklarda kekemelik görülme sıklığı tüm topluma oranla %8 ile %11 arasında değişiklik gösterir. Erkeklerde görülme oranı kızlarda görülme oranından iki kat daha fazladır. 2-7 yaş arası çocuklarda kekemelik görülme oranın en fazla olduğu dönemdir. Verilerin yaklaşık %85’inde 3, 5 yaş öncesinde; %98’inde ise 10 yaş öncesinde kekemelik başlamıştır. Kekemelik tanısı konarken özellikle de bu dönemdeki çocuklarda görülen heyecana ve aceleci davranmaya bağlı ses ve kelime tekrarları ile ayırıcılığı en iyi şekilde tespit edilmelidir. Gelişimsel kekemeliği olan çocukların %90’ı tamamen iyileşirken; tedaviye geç başlanılması, aile ve çevresel etmenler, konuşmada gecikme kekemeliğin kalıcılığı için oldukça önemli risk faktörleridir.

Konuşmada Gecikmeler

Çocuğun konuşması yaşından beklenilen düzeyden çok geride ve yavaş ilerliyorsa bu durum gecikmiş konuşma olarak adlandırılır. Çocuklarda konuşmada gecikme durumunun nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte gecikmiş dil ve konuşma sıklığının 5-12 yaşlar arasında olduğu belirlenmiştir. Her bireyin birbirinden farklı olması gibi gelişimsel süreçlerde de bireysel farklılıklar görülebilir. Fakat yinede normal gelişime yön veren sınırlar ve belirleyiciler vardır. Bu sınırlar ve belirleyiciler bize çocuğun dil ve konuşma gelişiminde ne zaman yardıma ihtiyacı olduğu hakkında ipuçları verir. Çocuklarda konuşmada gecikme durumu yalnızca dil ve konuşma sorunlarını değil akademik sorunlar, davranış ve sosyal uyum problemlerini ve çocuğun kendine karşı bir güvensizlik yaşamasını da beraberinde getirebilir. Dil ve konuşma gecikmelerinde ebeveynlerin çocuğa karşı olan tutumu son derece önemlidir.

Ses Bozuklukları Şeklinde Görülen Konuşma Bozuklukları

Konuşma bozukluğuna neden olacak herhangi bir durum olmaksızın kendiliğinden ortaya çıkan, seslerin atlanması, eklenmesi, farklılaştırılması ve teleffuzdaki sorunlar ile konuşmanın anlaşılabilirliğinin bozulması konuşma sesi bozuklukları olarak tanımlanır. Genellikle çocukluk döneminde başlayan ve yaşamı olumsuz etkileyen bu durum kızlara oranla erkeklerde daha sık görülür. Çocuklarda konuşma bozukluğu en sık sözcük sonlarındaki ses atlamaları şeklinde görülür. Normal gelişim gösteren 3 yaşındaki bir çocuğun m, b, p, h, t, k, d’yi; 4 yaşında f, y, ç, ş, z’yi; 5 yaşında th, s ve r’yi doğru telaffuz etmesi beklenir. Konuşma sesi bozukluğunda sıklıkla gelişimsel olarak geç kazanılan r, ş, th, ç, dg, f, v, s, z sesleri etkilenir. Bu çocuklar konuşurken belirli sesleri atlayabilir, bazı sesler farklı seslerle yer değiştirebilir veya bazı sesleri tamamen farklı çıkarabiliriler.

Konuşma bozukluklarının nedenleri nelerdir?

Çocuklarda konuşma bozuklukları görülmesini etkileyen birçok faktör olabilir. Doğumla birlikte ya da doğum sırasında yaşanan problemler, kromozom farklılıkları, motor gelişim geriliği, işitme ve görme gibi duyusal kayıplar, ailede gecikmiş dil öyküsü, yarık dudak veya damak gibi yapısal sorunlar, çevresel koşullar, uyaran azlığı, hatalı anne- baba tutumları gibi farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Konuşma bozukluklarında nasıl ve kimden destek alınmalıdır?

Çocuklarınızda yukarıda saydığımız durumları gözlemliyorsanız hiç vakit kaybetmeden bir uzmandan destek almanız gereklidir. Dil ve konuşma terapistleri yardımıyla konuşma bozukluklarının giderilmesi sağlanabilir.

Dijital bir klinik olan jetklinik.com alanında uzman kişilerle danışanları online bir platform üzerinde buluşturuyor. jetklinik.com adresini ziyaret ederek, destek almak istediğiniz konuda uzmanınızı seçip randevunuzu oluşturabilirsiniz.

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.