Duygu Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?


Duygu Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?
20-11-2021

Duygu Nedir?

Duygular bireylerin olaylar ve çevresel etmenler karşısında oluşturduğu düşüncelerden kaynaklı oluşan içsel bir ruh halidir. TDK’ da olan duygu tanımına bakarsak ise duygu şöyle açıklanmaktadır. ‘’Yaşanan, görülen ve duyulan şeylerin kişinin iç dünyasındaki yansımalarına duygu nedir.’’

Duygu Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Mutluluk

Bireyler genellikle en çok mutluluk duygusunu yaşamak için hayattaki amaçlarını ve hedeflerini belirler. Mutluluk duygu bireylere genelde memnuniyet, neşe, haz, keyif almak gibi ruh halleri ile birlikte organize olarak görülmektedir. Mutluluğun bireyler üzerinde oluşturduğu biyolojik değişikliklerde vardır. Mutluluk duygusu, beyin merkezinde olumsuz duyguları engelleyip bir enerji artışına yol açarak kaygı verici düşünceleri durduran bir yapı oluşturur. Ancak bedeni rahatsız edici duyguların yarattığı biyolojik uyarılmadan kurtaran sükûnet hali dışında, belirli bir fizyolojik değişim görülmez. Bu konfigürasyon bedene genel bir dinlenme sağlar, ayrıca kişiyi elindeki işi yapmaya çeşitli hedeflere doğru ilerlemeye hazır ve istekli hale getirir.

Üzüntü

Her birey bütün duyguları yaşadığı gibi üzüntü duygusunu da yaşayacaktır. Üzüntü duygusu genellikle, hüzün, hayal kırıklığı, ilgi eksikliği, umutsuzluk gibi ruh halleri ile birlikte organize görünür. Üzüntü duygu bireyde giderek artar ve şiddetlenir ve bireyin hayatını olumsuz derecede etkilemeye başlarsa bireyi depresyona sürükleyebilir. Üzüntü duygusunun da bireyde yarattığı biyolojik değişiklikler vardır. Üzüntü duygusunun esas işlevi, yakın birinin ölümü veya büyük bir hayal kırıklığı gibi önemli kayıplara uyum sağlamaya yardımcı olmaktır. Üzüntü enerjiyi azaltır, derinleşip depresyona da yaklaştıkça da metabolizmayı da yavaşlatarak hayattan zevk alınan şeylerden uzaklaşmaya yol açar. Bu içe dönüklük, kaybın veya kırgınlığın yasını tutup sonuçlarını değerlendirmeyi, sonra da artan enerjiyle birlikte yeni başlangıçlar planlamayı sağlar. Bu enerji kaybı, üzüntüye kapılan ve hassaslaşan insanları, daha güvende yuvalarına yakın tutmuş olabilir.

Öfke

Öfke duygusu diğer bireylere karşı düşmanlık, husumet gibi ruh halleri ile birlikte organize olarak görülebilir. Öfke hissedildiğinde vücutta, kan akışı bir silahı tutmayı ya da düşmana vurmayı kolaylaştırıcı şekilde ellere yönelir; kalp atışı hızlanır, adrenalin gibi hormonların hızla salgılanmasıyla birlikte çevikçe hareket etmeye yetecek güçte enerji meydana gelir. Öfke duygusu ilişkilerde yapıcı olmaya, olayların kesin bir sonuca varılmasında, adım atmaya istekli bir hale getiren bir yapıda oluştabilir. Bununla beraber de öfke duygusu sigara, alkol ya ada uyuşturucu gibi davranışlarını da artırma olasılığı görülmektedir.

Korku

Her duyguyu yaşadığımız gibi korku duygusunun bize kattığı biyolojik, fizyolojik ve psikolojik etkiler vardır. Korku duygusu hayata devam etmemizi ve hayatta kalmamızı sağlayan bir duygu türüdür. Korku hissedildiğinde, kan kaçmayı kolaylaştırmak için bacaklardaki gibi büyük iskelet kaslarına yönelir ve sanki yüzdeki kan çekilir, bu da kanın ‘’donduğu’’ hissine verir. Bu arada saklanmanın daha iyi bir alternatif olup olmadığının anlaşılması için beden bir anlık donar. Beynin duygusal merkezlerindeki devreler onu alarma geçirip harekete hazırlamak üzere hormon salgılamasını başlatır. Dikkat, nasıl tepki verilmesi gerektiğini değerlendirmek için yaklaşan tehlikeye odaklanır.

Örneğin bir araba sürerken kar yağdığını ve görüş alanınız etkilendiğinde bir korku duygusu yaşayabilirsiniz. O anda yola daha dikkatli odaklanmak veya arabayı sağa çekip beklemek korku duygusunun yarattığı hayatta kalma refleksidir.

Şaşkınlık

Şaşkınlık duygusu genellikle ani anlarda ve beklenmedik durumlarda ortaya çıkan bir duygu türüdür. Şaşkınlık duygusunda kaşlar kalkar, görüş alanının büyüyüp retinaya daha fazla ışık girmesini sağlar. Bu, beklenmedik durum hakkında daha fazla bilgi edinip çevrede neler olup bittiğini anlayarak en uygun hareketin yapılmasına olanak sağlar. Örneğin çok ilk defa bir şehir merkezine gittiniz ve ilk defa gidiyorsunuz, beğendiyseniz ve siz de şaşkınlık yarattıysa bütün yerlere dikkatli bakarsınız ve görüş alanınız büyür ve daha dikkatli olursunuz.

İğrenme

İğrenme duygusu, tiksinmek bazı şeylerden kaçmak, uzaklaşmak, yüzü ekşitmek, mide bulanması, öğürme veya kusma gibi fizyolojik tepkilerle bir arada görülebilen bir duygudur. Kötü kokular, görüntüler gibi farklı şeyler tiksinmeye ve iğrenme duygusunu ortaya çıkarabilir. Tiksinme duygu tüm evrende aynı şekilde ifade edilmektedir ve aynı mesajı gönderir: bir şeyin kendisi ya da fikri tat veya koku olarak iğrenç gelmektedir. Tiksintinin yüz ifadesi olarak üst dudağı yana doğru kıvırıp burnu hafifçe kırıştırmak, Darwin’in de gözlemlediği üzere kötü kokuya karşı burun deliklerini kapama veya zehirli yiyeceği tükürmeye yönelik ilk çabadır.

 

 

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Yazıyı Paylaş

Psikoloğa Ücretsiz Soru Sormak İster Misin?

Tüm Soru-Cevapları Gör
jetklinik whatsapp