Öz Saygı Nedir? Nasıl Arttırılır?

Öz Saygı Nedir?

Öz saygı, kişinin sahip olduğu genel değer duygusu olarak açıklanabilir. Kişinin, kendine hangi ölçüde değer verdiğini ya da vermediğini, kendini ne ölçüde onayladığını takdir ettiğini, ödüllendirdiğini ya da kendini ne kadar sevdiğini ölçen, bir tür değerlendirme olgusudur. Özsaygı, bir kişinin sahip olduğu değer yargıları hakkındaki genel algısını ifade eder. Öz saygı üzerine çalışalar yapan Morris Rosenberg, öz saygıyı kişinin kendisine karşı olan tutumu olarak ifade ediyor.

Öz saygı, yaşadıkların ile başa çıkabileceğine inanmak, öz benliğini saygı duymaya değer bulmak ve bunun sonucu olarak da ister olumlu ister olumsuz olsun sahip olunan düşünce, duygu ve davranışlarını ya da istediklerini ve istemediklerini yansıtmanı sağlayan güçtür. Öz saygının temelinde ” kendimi nasıl görüyorum?” sorusu vardır. Özsaygı önce kendini daha sonra ise sahip olunan sınırları tanımaktır. Bir başka deyişle gerçeklerle yüzleşerek bunları kabullenmektir. Kişinin başarabilecekleri, başaramayacakları ya da yeterli ve yetersiz olduğu durumları üçüncü kişilerin ifade etmesine gerek olmaksızın farkında olmasıdır. İnsanın kendisini alçaltmaktan vazgeçmesi aynı zamanda başkalarının da alçaltıcı girişimlerine ve davranışlarına sempati göstermemesidir. Öz saygı yaşantının temelindedir, bireyin mutluluk hali, eleştirilerle başa çıkabilme durumu aynı zamanda ise eleştirileri kazanıma çevirme yeteneği kazanmasını sağlar. Bütün bunlar da kişinin hem hayat kalitesini arttırır hem de hedeflerine varmasına yardımcı olur.

Maslow, bireyin kendini gerçekleştirmesi ve verimli olması için, sağlıklı bir benlik saygısına sahip olması gerektiğini savunmaktadır. Maslow’a göre, benlik saygısının iki kaynağı vardır: Birincisi, bireyin değer verdiği kişilerden gördüğü sevgi, saygı ve kabul; ikincisiyse bireyin yetkinlik ve başarı duygularıdır. Sevgi ihtiyacının tatmin olması, benlik saygısını destekleyen temel fonksiyondur. Koşulsuz kabul ve sevgi içinde büyüyen, gelişen bireylerin benlik algıları güçlü ve olumludur.

Öz Saygı Neden Önemlidir?

Öz saygısı yüksek olan bireyler; bulundukları ortama ve çevreye kolaylıkla uyum sağlarlar. İnsanlar ile karşılıklı etkileşimde kendisinin olduğu gibi kabul edildiğine inanırlar. Bu sebeple de sosyal hayatlarında veya yakın ilişkilerinde rahat davranmaktadırlar. Hissettiklerini rahatça ifade edebilirler.

Düşük özsaygısı olan kişiler ise eleştiriye karşı hassastırlar, kendilerini değersiz, başarısız olarak görebilirler, özgüvenleri düşüktür, onaylanma kaygıları nedeniyle kendilerini ifade etmekte zorluklar yaşarlar. Başkalarının fikirleri kendi düşüncelerinin önündedir. Sosyal ortamlarda rahatsız hissederler. Benliklerine inançları zayıftır, olumsuzluklarla baş etmekte zorluk yaşarlar. Çevresel etmenlerin yaşamlarını çok fazla etkilediğine inanırlar. Üçüncül ve çevresel desteklere daha çok ihtiyaç duyarlar. Öz saygısı düşük olan insanlar sürekli olarak değersiz, önemsiz ve yeteneksiz oldukları düşüncelerini içlerinde hissederler. Öz saygısı yüksek olan insanlarsa öz güvenli, sosyal ilişkilerde atılgandırlar. Bu kişiler, kendileriyle uyumlu ve yaptıklarından mutlu olma duygusu yaşamaktadırlar, öz saygıları yüksek olduğundan diğer insanları olduğu gibi kabul etmeleri ve aşağılık duygusu yaşamamaları da doğrudan kolaylaşmıştır. Kendine saygı duymayan insanlarsa kendi içlerindeki değersizlik duygusunu etrafındaki insanlara yansıtmaktan çekinmezler.

Öz saygının eksikliği psikolojik rahatsızlıkların oluşumu ve gelişmesi açısından da oldukça önemli bir faktördür. Kendini kabul edemeyen ve pozitif bakış açısına sahip olamayan kişiler hayatın akışı ile başa çıkmakta zorlanırlar, problemleri çözmekte güçlükler yaşarlar. Öz saygı düşüklüğü ile depresyon arasında pozitif bir korelasyon vardır, cinsel işlev bozuklukları, sosyal ve yakın ilişki problemleri de öz saygı eksikliği ile ilişkilidir.

Öz Saygı Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?

 Öz saygı eksikliği olan bireylerde şunlar görülür;

• Kendini dış görünüş açısından beğenmemek.

•  Güçsüz ve çirkin gördüğünü ve saygı görmediğini düşünmek.

• Yeniliklere açık olmamak.

• Öz benliğine saygı duymamak.

• Negatif bir bakış açısına sahip olmak.

• İhtiyaçlarını ifade etmekten çekinmek.

• Utanç, depresyon ya da kaygı hissi ile yaşamak.

 • Başkalarının kendinden daha iyi olduğu yargısına sahip olmak.

 • Pozitif geri bildirimleri kabul etmede zorluk çekmek.

• Başarısızlık kaygısı yaşamak.

• Karar almada zorluk çekmek.

• Başkasına ihtiyaç duymak.

• Kendi payına risk alamamak.

• İlişkilerde sınır koyamamak, hayır diyememek, başkaları tarafından kullanılmak.

• Eleştirilere karşı hassas olmak.

• Depresyon belirtileri, içe kapanma, asosyallik, karamsarlık.

• Yaşanan olaylardan çabuk ve fazla etkilenmek.

• Düşük beklentilere sahip olmak.

Öz Saygıyı Arttırmanın Yolları Nelerdir?

 Kendisinde öz saygı eksikliği olduğunu düşünenler ve öz saygısını arttırarak yaşam kalitesine değer katmak isteyenlerin mutlaka profesyonel psikolojik destek almasında fayda vardır, ruh sağlığı uzmanları tarafından verilen bu destekler daha çok bilişsel ve davranışsal terapiler aracılığı ile ilerlemektedir. Öz saygısı düşük bireyler; kurban psikolojisi içindedirler, kendilerine acıyarak ya da ajitasyon ile yaşamda var olmaya çalışırlar. Bireyler öz saygılarını yükseltebilmek için öncelikle kurban psikolojisinden mutlaka kurtulmaya çalışmalıdırlar. Aynı zamanda öz saygının altını gerçekçi düşünce ve eylemlerle desteklemek gereklidir. Bunun içinde bir şeyler başarabildiğinizi kendinize kanıtlamanız önemlidir. Başarılı olabileceğiniz gerçekçi hedefler belirleyerek emin adımlarla bu hedeflerinizi gerçekleştirmeye yönelmeniz çok önemlidir.

Öz saygınızı kazanmak ve korumak için;

• Kendinize karşı koşulsuz olumlu kabul geliştirin. Çünkü hayatınız size özeldir. Hiç kimse kusursuz değildir.

• Kendinize verdiğiniz sözleri tutun, bu kararlılık pozitif hissetmenizi sağlar.

 • Hatalarınızla yüzleşin, hatalarınızdan ders çıkarıp aynı hataları tekrarlamamaya çalışın.

 • Özeleştiri yaparken kendinize acımasız olmayın. Dozu doğru ayarlayın.

• Eylemlerinizde, tercihlerinizde onay beklemeyin. Kendiniz olmaktan çekinmeyin.

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.