Özgüvenli Çocuk Yetiştirme Nasıl Olur? Uzmanından Tavsiyeler
Son dönemin moda tabirlerinden biri olan özgüven konusu günümüzde olduğu gibi geçmiştede oldukça önemsenmiş ve uzmanlar tarafından insanlar için temel duygu olduğu kararı verilmiştir. Özgüven kavramını açıklayarak konunun önemini biraz daha anlamış oluruz. Özgüven terminolojisi bakımından öze güvenmek, bireyin kendisine yönelik iyi, olumlu duygular geliştirmesi sonucu kendini iyi hissetmesidir. Bu iyi hissetme sonucunda kendisiyle ve sosyal çevresiyle barışık olması, bu doğrultuda sağlıklı ilişkiler kurabilme yetisinin bulunmasıdır. Aslında özgüvenli bir birey olmanın temeli çocukluk yaşantılarından kaynaklanır. Özgüven konusunu çocuklardan ele almak, kendini daha iyi bilen, iyi tanıyan, farkında olan geleceğin yetişkinlerini yetiştirmek açısından elzemdir. Bu nedenle çocuklarda ki özgüven konusunu önemsiyoruz.
Peki özgüven duygusunun varlığının ehemmiyetini vurgulamışken eksikliğinde ne gibi durumlar gerçekleşir onları ele alalım.
Çocuklarda özgüvensizlik nedir?
Ailelerin hemen hemen her üyesinde kafaları karıştıran bir durumdur özgüven konusu. Anne babalar bazen saygı sınırlarını aşan, girdiği ortamda nasıl davranacağını kestiremeyen, abartılı cümlelerde ve hareketlerde bulunan, düşündüğünü söyleyip ona göre hareket eden çocuklarını aşırı özgüvenli diye tanımlarlar. Aslına bakarsak bu durum sağlıksız bir özgüven göstergesidir dolayısıyla da çocuklarda özgüvensizlik durumu vardır. Çocuklarda özgüvensizliği gördüğümüz diğer bir taraf ise normalden fazla sessiz, kalabalık ortamlarda kendini ifade edemeyen, akranlarıyla ve diğer yaş kategorisindeki insanlarla kolaylıkla iletişim kuramayan, kendine karşı olumsuz düşünceleri olan, yaptığı işlerin sonucundan memnun olmayıp gayret ve çaba göstermeyen çocuklarda da özgüvensizlik durumu var diyebiliriz.
Özgüvensiz çocuğun özellikleri nedir?
Özgüvensiz çocuklar bir üst başlıktada açıkladığımız gibi içine kapanık, kolay iletişim kuramayan, karamsar, umutsuz, kaygılı, akademik olarak beklenenden düşük başarıya sahip ya da başarılı olsa bile başarısını küçümseyen, cevaplarını bildiği halde yanıtlamaktan çekinen, haklarını savunamayan, başka insanların şekillendirmelerine açık hayatlar yaşayan insan profili olarak kabaca tabir edebiliriz.
Çocuklarda özgüven eksikliğine neden olan durumlar nelerdir?
Çocuklarda özgüven kavramı anne karnındaki bir fetüskenden itibaren başlayan bir yolculuktur. Anne gebelik sırasında bebeğiyle kurduğu bağı plasenta haricide geliştirmesi ve duygusal olarak da bağ kurması gerekmektedir. Bu duygusal bağı kurarken babanın da eşlik etmesi önem taşır. Bebek, anne ve babadan varlığına dair güzel mesajlar alırsa dünyaya ilk geldiği andan itibaren önyargısız bir hayat kurma şansı olur. Eğer anne ve baba bebek anne karnındayken de yeterli bağı kuramayıp yok sayarsa özgüven eksikliğinin temeli buradan yerleşmiş olabilir. Sonrasında dünyayı deneyimlemeye başlayan çocuk asıl bakımverenleri tarafından hak ettiği ilgiyi, alakayı ve değeri göremedikçe bu özgüvensizlik durumu artarak devam edebilir. Sevilmediği, ilgilenilmediği ve hak ettiği biricik değeri göremeyen çocuk ‘Ben sevilmeye değer bir varlık değilim.’ düşüncesi ile kendini sevmez yani özüne sevgi duymaz, kendine güvenmez dolayısıyla da özgüvensiz bir birey olabilir. Bunların haricinde borderline ebeveyn modeli ile yetiştirilen çocuklar, aile içi çatışmalara oldukça şahit olmuş çocuklar, kendi fikirlerini ve isteklerini açıklamada engellenmiş ve kaale alınmamış çocuklar ve sevgisiz, kabulsuz bir koşul sonucunda sevileceğine dair mantık geliştirmiş çocuklar özgüven eksikliğine neden olan durumlarda yetişmiş çocuklar olurlar.
Özgüvensiz çocuklara nasıl davranılmalıdır?
Ebeveyn olarak çocuğunuzda yukarıda da bahsedilen belirtilerden bazılarına şahit olduysanız davranış kalıplarınızı ve yaşam stillerinizi değiştirmeli, çocuğunuza odaklı bir hayat kurmanız gerekmektedir. Öncelikle çocuğunuzun yapabilirim yetkinliğini beslemeniz, gelişimsel dönemlerini iyi takip edip neyi yapabilir neyi yapamaz iyi bir bilgiye sahip olup çocuğun yapabileceği durumlarda müdahale olmamanız gerekir. Aşırı müdahale edilen çocuk yapabilirim yetkinliğini geliştiremeyeceğinden hayatındaki her yeni başlangıçta ve her yeni sorumluluk kazanma bilincinde yetersiz kalır sonuç itibari ile de özgüvensizlik oluşabilir. Çocuğa yaşına ve gelişimsel dönemine uygun sorumluluklar verilmelidir. Yapamadığını ya da yetersiz kaldığını gördüğünüzde ise aşırı eleştirel bir tutum sergilememeli, aksi durum sergilediğinde çabasını takdir etmeli ve birlikte çözüm yolları bulmalısınız. Çocuğu küçümsememeli ve yaşıtları ile kıyaslamalara girmemelisiniz. Çocuğun duygularını ve davranışlarını kabul etmelisiniz. Koşulsuz kabul edilerek aile içinde varlığını sürdüren çocuklarda özgüvensizlik durumu daha seyrek görülebilir.
Çocuklara özgüven nasıl kazandırılır?
Çocuklara özgüven kazandırmanın çeşitli yolları vardır. Ama en önemlisi tabiki çocuğa sevildiğini hissettirmektir. Sevildiğini gören çocuk bir çiçek gibi açarak güzellikler saçarak büyür. Kendisine sevgisi ve pek tabi güvenide sağlamlaşır. Sevildiğini hissettirmek kadar önemli olan bir diğer yol ise çocuğu olduğu hali ile kabul etmek ve saygı duymaktır. Çocuğun aldığı kararlarda, verdiği fikirlerde yaratıcılığını söndürmemeli ve ondan gelen her yenilikte biricik ve eşsiz olduğunu hissettirmelisiniz. Ütopik ya da sosyal normlara uymayan herhangi bir fikri ya da davranışı olduğunda bu konuda daha şefkatli bi yerden fikrine saygı duyduğunuzu belli edip mantık hatalarını beraber düzeltmeyi teklif edebilirsiniz. Böylece kendine ait herhangi bir yeni fikrin saçma olmadığını ama herkes içinde doğru algılanmayacağını değişime açık olacağını öğrenir sonucunda özgüveni daha sağlıklı bir yerden oluşur. Çocuklar bünyelerinde var olan bir mekanizma ile doğarlar ve bu mekanizmayı merak duygusu besler. Çocuğun merak duygusunu engellememeli öğrenmeye açık olduğunu gördüğünüz her an desteklemeli, mekanizmasını bozmamalısınız. Bir topluluk önünde konuşmasında cesaretlendirmeli, sonucunda rezil olacağı ya da utanacağı durumların varlığına dair düşüncelerini silmelisiniz. Özgüven psikolojik sağlamlık açısından fazla önem taşır ve pek tabii bedensel ve mental açıdan daha sağlıklı bir hayat kurmak için anahtar niteliğindedir.
Özgüven eksikliğinden muzdaripseniz ve bir uzman eşliğinde eksikleri gidermek isterseniz uzman çocuk psikologları ile jetkinik.com üzerinden kolaylıkla iletişime geçebilir. Daha mutlu ve yaşanabilir bir hayatın kapılarını açabilirsiniz.
Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
