Uzmanından Alışveriş Bağımlılığı (Onyomani) ve Tedavi Yöntemleri

Alışveriş (Onyomani) Bağımlılığı Nedir?

 Alışveriş bağımlılığı bir tür davranış bağımlılığıdır. Kişilerin kontrol etmekte zorlandığı ve dürtülere bağlı  depresyon, kaygı gibi psikolojik semptomlarla ilişkili olan  bağımlılık çeşididir. Alışveriş bağımlılığında sadece bireysel sebeplerin değil; ebeveynlerin, arkadaş ortamın, internetin, kredi kartı kullanımının, sosyal çevrenin, artan reklamlar ve gelişen pazarlama fırsatlarının da etkileri vardır. Belli kuramların, alışveriş bağımlılığı ile ilgili farklı tanımlamaları vardır. Bu yazının amacı alışveriş bağımlılığının ne olduğunu açıklamak, belirtilerini tedavi yöntemlerinin neler olduğunu anlatmaktır. 

Bağımlılık; bir maddenin veya sergilenen davranışın olumsuz sonuçlarının olmasına rağmen ısrarla yapılmasına denir. Bağımlılık kavramı; genel anlamıyla maddelerle sınırlandırılmıştır, fakat günümüzde birçok davranışın da bağımlılık çeşitlerinin olduğu görülmüştür. Bu davranış çeşitleri egzersiz, seks, kumar, video oyunları, alışveriş ve internetin kullanımıdır.
Alışveriş her ne kadar gündelik bir ihtiyaçmış ve problem yokmuş gibi görünse de anlık istek ve hazlarla, gereksinim duyulmadığı halde satın alma bir bağımlılık biçimidir.
Alışveriş bağımlılığı; 1915 yılında Emil Kreapelin'in alışveriş “oniomania” (onyomani) tanımıyla ortaya çıkmıştır. Onyomani Yunanca satış anlamına gelen “onios” ve çılgınlık, delilik anlamına gelen “mania” kelimelerinden oluşmuştur. 1915 yıllarında ortaya çıkmasına rağmen 1980 yıllarının sonlarına doğru kullanılmıştır. Diğer dürtüsel bozukluklar gibi alışveriş bağımlılığı kişinin içinden  gelen dürtülere bağlı davranışsal bir bağımlılıktır . Alışveriş bağımlılığında satın alınan üründen çok satın almanın verdiği zevk ön plana çıkmaktadır.

Alışveriş Bağımlılığı (Onyomani) Belirtileri Nelerdir?

Alışveriş bağımlılığının birçok farklı sebebi bulunmaktadır.

• Kişinin benlik saygısında düşüş
• Kaygı, depresyon ve takıntılarla beraber yaşanan olumsuz duygular
• Sosyal statü beklentisi
• Fantezi düşkünlüğü
• İnternet kullanımın artması
• Zorlayıcı biriktirme
• Plan yapmadan  satın alma
• Cinsiyetteki fark (kadınlarda daha çok olduğu gözlemlenmiştir)
• Olumsuz duygulardan kurtulma
• Duygusal boşluk hissinden kurtulmak için
• Değersizlik duyguları ile tetiklenen bir dürtü ile değerli, güçlü hissetmek için
• Ötekilerle rekabet hissi (daha kalitesini, fazlasını daha ucuza aldım düşünceleri, ürünün başkaları tarafından satın alınacağının endişesi)
• İndirim kaçırma korkusu

 Alışveriş bağımlılığının sonuçları bireyin aile iş ve sosyal yaşantısını etkiler. Maddi sıkıntılar nedeni ile eşler arası boşanmalar, geçimde sıkıntıların yaşanması, borçların kapatılması için yakın çevreden sürekli borç isteme, borcunu geri ödeyememe, yasal problemler, huzursuzluk, sıkıntı, utanma hissi, hayat kalitesinde azalma ile çaresizliğin artması gibi olumsuz süreçlerden geçilmektedir. İş yerinde dikkat eksiklikleri bu problemler arasında sayılabilir. Bir süre sonra bireylerin evinde; açılmamış paketler, giysi dolaplarında hiç giyilmemiş, etiketi üzerinde duran kıyafetler "Bir gün ihtiyacım olabilir, satın alayımda bir köşe de bulunsun." düşüncesi ile alınıp bir kenara atılır, biriktirilir.
Bazı klinik araştırmalarda alışveriş bağımlılığı olan kişilerin psikolojik rahatsızlıklarının daha fazla olduğu görülmüştür .Bu bağımlılık türünün sebebi olan ruhsal  rahatsızlıkların şu şekilde olduğu söylenebilir; narsist kişilik bozukluğu, dürtü kontrol ve madde kullanımı bozuklukları, duygu durumu ve yeme bozuklukları gibi bozukluklar örnek verilebilir. Bireyin sadece alışveriş bağımlılığının nedenlerine bağlı olmadan diğer durumları göz önünde bulundurursak; ailenin, internetin, kredi kartı kullanımının, sosyal çevrenin, reklamların artması ve pazarlama fırsatlarının  da alışveriş bağımlılığına etkisi bulunmaktadır.

Alışveriş Bağımlılığı (Onyomani) Tedavi Yöntemleri

Ürünleri satın alamadığınız  zaman kendinizi iyi hissetmiyorsanız alışveriş bağımlısı olma ihtimaliniz olabilir.
Alışveriş bağımlıları, günlük aktiviteleriyle meşgulken neyi satın alacaklarını sürekli düşünürler. Tabii ki de her sıklıkla alışveriş yapan veya sıkıldığında rahatlamak için  alışveriş yapan kişinin bu davranışını direk alışveriş bağımlısı olarak nitelendiremeyiz. Daha çok problemli  alışveriş kapsamında ele alabileceğimiz bu tabloda; eğer durum kişinin ailevi, sosyal ve iş yaşamında birtakım sıkıntılara yol açmış, kişi bu sıkıntı yaratan durumun farkındaysa fakat satın almayla ilgili isteğini durduramıyorsa, satın almadığında sıkıntılı  hissediyor ve bu durum sürekli ise alışveriş bağımlılığından söz edebiliriz. Alışveriş bağımlılığında diğer bağımlılıklar da olduğu gibi hemen ilaç tedavisi uygulamak yerine kişi, psikoterapi yöntemi ile tedavi olabilir. Bu konu için Jetklinik üzerinden uzmanlarımıza ücretsiz soru sorabilir, randevu alarak online görüşebilirsiniz.

Diğer yazılarımızı okumak için;

Şizoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Anlaşılır? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Duygu Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.