Çocuk ve Ergenlerde En Yaygın Psikolojik Bozukluklar ve Belirtileri


Çocuk ve Ergenlerde Yaygın Görülen Psikolojik Bozukluklar
28-09-2022

Psikolojik bozukluklar kişilerin hayatlarını birçok yönden olumsuz etkileyen ve muhakkak tedavi edilmesi gereken ruh sağlığı sorunlarıdır. Psikolojik bozukluklar yetişkinlikte görüldüğü gibi çocuk ve ergenlik dönemlerinde de insan sağlığını tehdit edebilmektedir. Çocuk ve ergenlerin gelişim dönemleri dikkate alınarak uygun müdahalelerin zamanında kullanılması gerekmektedir. Psikolojik bozukluklar söz konusu olduğunda erken teşhis ve müdahale oldukça önemlidir. Ailelerin çocuklarının yaşadığı durumların farkında olması ve erken müdahale için gerekli önlemleri alması sürece katkı sağlayabilir.

Çocuk ve Ergenlerde Kaygı Bozukluğu

Kaygı tıpkı mutluluk, hüzün gibi doğal bir duygudur. Ancak günlük hayat akışını bozacak şekilde kaygılı hissetme ve bunun sürekli olması kaygı bozukluğuna işaret ediyor olabilir. Kaygı bozukluğunun belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

  • Uykuya dalmada güçlük
  • Yeme sorunları (aşırı iştahsızlık/aşırı yeme)
  • Derslerde başarısızlık
  • Öfke duygusunu yönetememe
  • Sosyal ortamlardan kaçınma
  • Akran ilişkilerinde sürekli devam eden sorunlar

Çocuk ve Ergenlerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu

DEHB aşırı hareketlilik, dikkat sorunları ve dürtüsellik belirtileriyle kişinin hayatını olumsuz etkileyen nörogelişimsel ve nörodavranışsal bir sorun şeklinde ifade edilebilir. Belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

  • Dikkati sürdürememe
  • Amaçsızca aşırı hareketlilik
  • Çabuk sıkılmak, huzursuzluk
  • Unutkanlık
  • Sorumlulukları yerine getirmeme
  • Özel eşyaları ve emanetleri kaybetmek
  • Basit yönergeleri akılda tutamamak

Çocuk ve Ergenlerde Depresyon

Depresyon, kişinin ruhsal olarak iyi hissetmediği, devamlı bir üzüntü ve motivasyon kaybına neden olan psikolojik rahatsızlıktır. Çocuk ve ergenlik dönemlerinde görünen depresyon çocukların psikolojik, sosyal ve bilişsel gelişimlerine  zarar vermekle birlikte gelişim gerilemesine neden olabilir. Bu nedenle depresyon belirtilerinin olması durumunda ailelerin ivedilikle profesyonel yardım alması gerekmektedir. Belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir;

  • Olaylara ve durumlara karşı ilgisizlik,
  • İçe kapanma,
  • İştahsızlık,
  • Okula gitmek istememe,
  • Akran ilişkilerine ilgisizlik,
  • Akademik başarıda düşüş,
  •  Ergenlik döneminde intihar düşünceleri.

Çocuk ve Ergenlerde Davranım Bozukluğu

Davranım bozukluğu çocuk ya da ergenin kendisini, ailesini ve içinde yaşadığı toplumu olumsuz etkileyebilen ruhsal bir sorundur. Bozukluğun çocukluk başlangıçlı ve ergenlik başlangıçlı iki türü bulunmaktadır (DSM 5). Çocukluk döneminde başlayan davranım bozukluğu genellikle 10 yaşından önce ortaya çıkmaktadır. Fiziksel şiddet ve arkadaş ilişkilerinde bozukluk, okulda yaşanan sorunlar belirti olarak değerlendirilebilir. Ergenlik başlangıçlı davranım bozukluğunda ise 10 yaşından önce herhangi bir belirti olmamasına rağmen 12-15 yaş arası dönemde bu bozukluğun ortaya çıktığı belirtilmektedir. Davranım bozukluğu belirtileri;

  • Fiziksel ve sözlü saldırganlık,
  • Sürekli olarak tartışma/ kavga etme eğilimi,
  •  Hayvanlara acımasızca davranma,
  • Yıkıcılık,
  • Öfke patlamaları.

Çocuk ve Ergenlerde Obsesif Kompulsif Bozukluk

Obsesif kompulsif bozukluk bireylerin hayatında yineleyen, istemleri dışında gelişen ve kaygı yaratıcı durumlara sebep olan psikiyatrik bir hastalıktır. Halk arasında takıntı olarak bilinmektedir. Klinik araştırmalar OKB’nin 3 yaş gibi erken dönemlerde de görülebildiğini ifade etmektedir. OKB tanısı konmuş yetişkinlerin bir kısmında hastalığın 5 ile 15 yaş arası dönemde başladığına ilişkin verilerden bahsedilmektedir. Çocuk ve ergenlerde görülebilen bu hastalığın belirtileri aileler tarafından gözlemlendiğinde tedavi arayışına girilmelidir. Bu süreçte çocuk ve ergenleri takıntılarından vazgeçirmeye çalışmak gibi yöntemler çocukları suçlu hissettirebilir. Bu nedenle profesyonel destek ile sürece devam etmek önemlidir. Obsesif kompulsif bozukluk belirtileri;

  • Kirlenme korkusu
  • Düzen ve simetri takıntıları
  • Kendisinin veya sevdiklerinin zarar göreceği düşüncesine kapılma
  • Sürekli el yıkama 
  • Aşırı temizlik takıntısı
  • Mikroplardan korkma
  • Sürekli duş alma isteği
  • Belirli kalıplarda sayma
  • Bir duayı, kelimeyi veya ifadeyi içten içe tekrarlama

Çocuk ve Ergenlerde Karşıt Olma Karşıt Gelme Bozukluğu (KOB)

Karşıt olma bozukluğu çocuk ve ergenlerin çevreleriyle sürekli sorun yaşadığı, kurallara uyma konusunda problemlerin ortaya çıktığı bir bozukluk olarak bilinmektedir. Ebeveynlere karşı gelme, öğretmenlere karşı gelme gibi davranışlar ortaya çıkabilmektedir. Belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir;

  • Sık sık huysuzlanmak,
  • Kendinden büyüklerle kavgalar,
  • Kurallara uymakta zorluk ve kuralların reddi,
  • Yoğun şekilde agresiflik hali,
  • Alınganlık, küsme davranışı,
  • Çoğu zaman kincidir ve intikam almak ister.

Çocuk ve Ergenlerde Sosyal Fobi

Sosyal fobi, bireyin farklı sosyal olaylarla karşılaşmaktan ya da tanımadığı kişilerle iletişim kurmaktan korkması olarak ifade edilebilir. Birey bu tarz durumlara karşı kaygılıdır. Sosyalleşmesi durumunda farklı kişiler tarafından eleştirilmeye ilişkin kaygısı yüksek olduğundan bu gibi durumlarda anksiyete belirtileri gösterebilmektedir. Sosyal fobi çocukluk ve ergenlik döneminde de yaşanabilir. Sosyal fobisi olan çocuklar akranlarına göre daha çekimser, içine kapanık ve kaygılıdır. Özellikle ergenlik dönemiyle birlikte belirtileri daha sık yaşanmaya başlanabilir. Sosyal fobisi olan ergenlik dönemi çocuklarının daha az sosyalleştiği ve bu nedenle sosyal becerilerinin daha zayıf olduğu gözlemlenebilir. Bu durum çocuk ve ergenlerin özbenlik ve özsaygısını olumsuz yönde etkilemekle birlikte yetişkinlik döneminde de birçok sorunu beraberinde getirebilir.

Kaynakça
Ercan E.S., 2021.
Öztürk M., 2020.
Tonyalı, A., Göker, Z., Üneri, Ö., Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar,2019
Aggarwal, A.,2022. Oppositional Defiant Disorder.
Amerikan Psikiyatri Birliği, (2014). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı (DSM-5), Tanı ölçütleri el kitabı. (Çev: Köroğlu,E.) Ankara: Hekimler Yayın Birliği.

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Yazıyı Paylaş

Psikoloğa Ücretsiz Soru Sormak İster Misin?

Tüm Soru-Cevapları Gör
jetklinik whatsapp