İnsomnia/ Uykusuzluk Bozukluğu Nedir?
Gün içinde kişinin normalde 7-8 saat uyuması gerekir. Uyku sizin yaşam kalitenizi , gün içindeki verimliliğinizi etkiler. İnsomnia rahatsızlığı uykusuzluk bozukluğu anlamına gelmektedir. Uyku sorunları arasında en sık rastlanan bu bozukluktur. Uykusuzluk bozukluğu ise; uykuyu başlatmakta, uykuya dalmada ve sürdürmekte zorluk çekilen bir durumdur. Kişi uyusa da sıklıkla uyandığı ve kişi uyandığında da tekrardan uyumakta zorluk yaşar. Gün içinde hayatının akışı olumsuz anlamda etkilenir, sağlıksız bir durum söz konusudur. Bunların yanı sıra uykusuzluk bozukluğunun kişinin fizyolojik ve psikolojik nedenleri olduğu söylenebilir.
Uykusuzluk problemlerinin psikolojik sebepleri başlıca; gün içindeki yorgunluk, öfke problemleri, gece sık uyanmak, kaygı bozuklukları, uyku vaktinden erken uyanmak, dikkatin azalması, gün içinde uykunun gelmesi, uyku düzensizliği, hafıza problemleri, gün içinde fazla hata yapma gibi uykusuzluğa bağlı olarak belirtileri olduğu söylenebilir.
Daha çok yaşlara ve yaşayış biçimlerine göre bakılacak olursak eğer aşağıdaki örnekler verilebilir:
Uykusuzluk bir çok kişide görülmektedir. Gün içinde bir sürü olaya, duruma maruz kalmaktayız. Bazen gün içinde yaşanılan stresli durumlarda, başa çıkılamayan olaylarda ya da canınızı sıkan bir düşünce veya duygu size uykusuzluk sorunu yaşatabilir. Belki de geçmişte yaşanılan bir anınız aklınıza gelebilir, depresyon veya kayıp/yas sürecinde olabilirsiniz bu durumlarda uykusuzluğa neden olabilmektedir. Yapılan çalışmalara göre çalışan orta yaşlı kesimin bir çoğu işle ilgili problemleri, kaygıları olduğundan dolayı uykusuzluk problemi çektiği görülmektedir.
Saat farkı olan bir yere gittiyseniz jetlag (seyahtten dolayı uyku düzeninin bozulması) çok normaldir. Bu akut uykusuzluk bozukluğu olarak adlandırılır. Bedeniniz o zamanın koşullarına uymaya çalışır, düzeniniz bozulacağınız için vücudunuz tekrar o saatte göre düzenlenir.
Özellikle gece geç saatlerde abur cubur, sağlıksız besinler, ağır, baharatlı yağlı besinler tüketmek, kahve içmek uykusuzluk yaratır. Kaliteli bir uyku için akşam saatlerinde hafif ve sağlıklı besinler yemeği ihmal etmeyin.
Daha çok öğrencilerde görülen uykusuzluğun sebebi ise; sınav stresi, gelecek kaygısı, kişisel problemler, hafta sonu geç yatıp sabah erken kalkma, bilgisayar başında çok fazla zaman geçirme, dışarıda çok fazla vakit geçirme gibi durumlar görülüyor. Genç ve ergen kesimde bulunan bireyler daha çok dinamik ve enerjik oldukları için kendilerini yorgun hissetmemektedirler.
Uykusuzluğun fizyolojik belirtileri ise; günlük yaşantınızın akışında bozulan durumlarda örneğin; gece vardiyasına kalmak, alkol tüketmek, herhangi bir bedensel rahatsızlığınız, kronik ağrınız, madde kullanımınız var ise bu durumlarda uykusuzluğa neden olabilmektedir.
Uykusuzluk herkesin yaşantısında var olan herkesin yaşayabileceği ara ara olabilen bir durumdur. Fakat insomnia hastalığı için başka faktörler ön plandadır. Kronik insomnia (uykusuzluk) tanısı almak için şu belirtilerin olması gerekir; gece uykusuzluğunuz haftada 3 kere olmak üzere 3 aydır sürmüşse destek almanız önerilir. Doktorunuz sizden uyku günlüğü tutmanızı isteyebilir. Göz hareketlerinize, vücut hareketlerinize, günlük işlevselliğinize bakılır gerekilen durumlarda beyin dalgalarınız ölçülebilir.
Daha önce uyku hijyenini duymuş muydunuz?
Uyku hijyeni nedir? İşte en uygun uyku düzeninin oluşturulması ile ilgili bilgiler
Hayatımızın her alanında hijyene dikkat etmemiz gerektiği gibi uyku hijyenimize de dikkat etmemiz gerekir. Uyku hijyeninin ilkeleri;
- Uykunuz tam olarak gelmediğinde yatağa girmemek,
- Eğer varsa evcil hayvanınızla aynı odada bulunmamak
- Yatak odasının ısısının normal olması, çok sıcak olmaması
- Yattığınız yerde göz hizasında saatin olmaması
- Gece ne kadar geç uyursanız sabah kalkma saatinizi aynı tutmaya çalışmak, geç uyanmamak, biyolojik saatinizden şaşmamak,
- Saat 16:00’dan sonra kafein alımını durdurmak,
- Gündüz şekerleme yapmamak,
- Geç saatlerde sigara alımından kaçınmak,
- Gece ağır yemek yemekten kaçınmak,
- Yatağın içinde uyumadan önce geçirdiğiniz zamanı azaltmak,
- Uyku zamanınızdan hemen önce ağır ve yorucu hareketlerden kaçınmak, fakat gün içinde yapılan bedensel etkinlikleri arttırmak,
- Odanızın içinde hareketli uyaranlardan kaçınmak ( tv izlemek, bilgisayar oynamak, ekrana bakmak vs.),
Uyku için ekstra pratik öneriler;
- 20 dakika içinde eğer uykunuz gelmezse oda değiştirin ve orada uykunuzun gelmesini bekleyin.
- Yattığınızda ışığınızı söndürün melatonin hormonu bu şekilde salgılanır ve daha rahat uykuya dalmanıza yardımcı olur.
- Her gün aynı saatte uyumaya ve kalkmaya özen gösterin.
İnsomnianın (uykusuzluk) tedavisi nedir?
İnsomnianın uyku düzeni için tedavisinde ilaç kullanılmakta, psikoterapide bilişsel davranışçı (BDT) çalışılmaktadır. Eğer şikayetiniz varsa jetklinik.com üzerinden randevu oluşturabilirsiniz.
Sağlıkla kalmanız ve sağlıklı uykunuz olması dileği ile..
Psikolog İrem Toprakseven
Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
