Siber Zorbalık Nedir?

Günümüzde teknolojinin ve teknoloji kültürünün gelişmesiyle birlikte, yaşantımıza yeni terimler katılmaya devam ediyor. Bilindiği üzere artık yediden yetmiş yediye hepimiz teknolojinin büyüsüne iyisiyle, kötüsüyle kapılmış durumdayız. Teknolojiyle birlikte hayatımıza giren bir başka oluşum ise internet. İnternet ne kadar yararlı bilgiyi içinde barındırsa da aynı zamanda sosyal ağların var olmasıyla birlikte, insanın psikolojik ve sosyal yapısını çevreleyen bir oluşum haline geldi. Pandemi dönemi ile birlikte insanların sosyal çevreleri sokaklardan, internet ortamına taşındı. Bununla birlikte toplumdaki bireyler sokaklarda veya çevrede yaptıkları iyi ve kötü davranışları internet ortamında ki sosyal yapıya da yansıtmaya başladı. Bu davranışların arasında iyi davranışlar olsa da, kötü davranış örüntüleri, durumları da sosyal ağlar aracılığıyla insanları kötü yönde etkiledi. İnsanların hayatlarının bazı zamanlarında karşı karşıya kaldıkları veya kaçındıkları kötü davranışlar ve etkileşimlere maruz kalmalarına sebep oldu.

Bu durum, bir kişilik bozukluğunun yansıması olan zorbalık davranışının internet ortamındaki sosyal çevrelerde etkili olmasına kucak açtı. Buda yeni bir zorbalık türü olan, siber zorbalık eyleminin oluşmasına sebep oldu. Siber zorbalık, bir bireye karşı çevrimiçi ortamlarda kasıtlı bir şekilde kişiyi inciterek, rencide ederek, aşağılayarak veya onun kimliğine, kişiliğine, özgürlüğüne kasıtlı olarak, bir başka kişi veya kişiler tarafından yapılan, psikolojik ve sosyal olarak bireyi zedelemeye yönelik çevrimiçi ortamda gerçekleşen saldırı ve saldırılardır. Bu eylemler kişinin sosyal yaşantısına ve ruhsal sağlığına zarar veren yıkıcı eylemler olabilmektedir. İlk zamanlar da siber zorbalık internet ortamında sadece metinle yapılan kasıtlı ve zarar verici davranışı ifade etmekteyken, şu anda sadece metin aracılığıyla değil aynı şekilde görüntü materyalleri, dolaylı yollardan cep telefonları, elektronik cihaz ve aletler aracılığıyla ortaya çıkan bireyin kişisel haklarına saldırıda bulunan bir zarar verici davranış olarak ta karşımıza çıkmaktadır. Çeşitli sosyal medya ağları, yasadışı internet siteleri, kişilerin çoğunlukta olduğu form ağları, e mail, çeşitli telefon grupları siber zorbalığa maruz kalınabilecek bazı platformlardır. Her ne olursa olsun zorbalığın her şekli kişiye ve sosyal yaşantıya zarar vermekte, ruhsal durumunu olumsuz yönde etkilemektedir. Siber zorbalık kısacası çevrimiçi ağlar aracılığıyla kişiye yapılan saldırıların tümünü kapsar. Şimdide size siber zorbalık türlerinden bahsedeceğim.

Siber Zorbalık Türleri Nelerdir?

 Siber zorbalık türleri davranışlar üzerinden ele alındığında sekiz kategoriden oluşmaktadır bunlar:

• Parlama (Flaming): Çevrim içi platformlarda kişiyi rencide edici, kırıcı, kaba bir dil kullanarak, kişinin sosyal varlığına zarar verici mesajlar iletilmesi, gönderilmesi, kötü yorum yapılmasıdır.
• Taciz (Harassment): Belirli bir kişiye veya gruba dönük bir şekilde sürekli olarak saldırgan ve hakaret edici mesajlar iletilmesi olayıdır. Parlama türündeki siber zorbalıktan farklı olarak, bireyi tek taraflı şekilde bir incitme amacı güder. Sürekli şekilde mağdur kişi veya grupları uzun süreli rahatsız etme eğiliminde olan bir eylemdir.
• İftira/Karalama (Denigration): İnternet ortamında bir kişinin aleyhinde dedikodular, söylentiler, gerçek olmayan birtakım haberler yayılmasını gerçekleştirerek. Kişinin sosyal itibarını, arkadaşlarla olan ilişkilerini, saygınlığını zedeleme eylemidir.
• Kimliğe Bürünme/Taklit Etme (Impersonation): İnternet ortamında bir kişinin kimlik bilgilerine bürünerek, başka bir kimliğe sahipmiş gibi davranarak kimliğine bürülünmüş kişiyi  kötü göstererek, tehlikenin içine atabilecek ve kişisel itibarına zarar verecek paylaşımlarda bulunulmasıdır.
• İfşa Etme (Outing): Bir bireye ait, utanç verici resimlerin, videoların ,sırların müstehcen içeriklerin kişiden izin alınmaksızın çevrimiçi internet platformlarında herkese açık bir şekilde paylaşılması ve yayınlanmasıdır.
• Düzenbazlık (Trickery): Bir kişiye ait sırların ve utanç verici bilgilerin açığa çıkarılması ve çevrimiçi ortamlarda paylaşılmasıdır.
• Dışlama (Exclusion): Çevrimiçi oluşturulmuş olan gruplarda bir kişinin diğer grup bireylerinden ayrı tutularak gruba dahil edilmemesi dışlanması eylemidir.
• Siber Taciz: Bir kişiye karşı aşağılayıcı, tehdit içeren ve ciddi şekilde korkuya kapılmasına sebep olacak türde mesajların yoğun bir şekilde kişiye gönderilmesidir.

Peki ya siber zorbalığa uğruyorsanız bunu nasıl fark edeceksiniz? Aşağıdaki başlığa göz atabilirsiniz.

Siber Zorbalık Nasıl Fark Edilebilir?      

Siber zorbalıkla alakalı farkındalık yaratabilecek birkaç örneği sizlerle paylaşacağım. Çevrimiçi ortamda tehdit etmek, suçlamalar, küçük düşürmeye yönelik paylaşım ve mesajlara maruz kalmak, birinin hesabını ele geçirmeye çalışmak, zorla yanıt almak için baskı kurmak ve mesaj saldırıları siber zorbalık örneklerinden en çok kullanılan eylemlerdir.

Siber zorbalığa uğrayıp uğramadığınızı aşağıdaki birkaç örnekle anlayabilirsiniz:

• Facebook, Twitter vb. sosyal ağlarda sizinle alakalı tehdit, hakaret içeren mesajların paylaşılması. Bir siber zorbalık örneğidir.
• Sizinle alakalı uygun olmayan fotoğraf, video, görüntülerin izniniz olmaksızın herkese açık bir şekilde paylaşılması siber zorbalığa bir örnektir.
• Sizin hakkınızda yalan içeriklerin mail ve sosyal ağlar aracılığıyla yayılmaya çalışılması siber zorbalığa bir örnektir.
• Hesap bilgilerinizin başkalarının eline geçmesi veya sahte hesap aracılığıyla zararlı paylaşımlar yapılması siber zorbalığa bir örnektir.
• Tanıdık veya tanımadık kişiler tarafından sürekli olarak mesaj saldırıları ve istenmeyen çevrimiçi yöntemlerle rahatsız edilmek bir siber zorbalık örneğidir.
• Zararlı virüslü yazılımlar vasıtasıyla bilgisayar, cep telefonu, elektronik tablet vb. cihazlarınızın verilerine erişilmeye çalışılması ve dosyalarınızın farklı çevrimiçi ortamlarda paylaşıma açılması siber zorbalığa bir örnektir.

Eğer ki sizde yukarıda ki verdiğim örneklerden bir veya birkaçına maruz kaldıysanız. Siber zorbalığa uğramış olabilirsiniz. Bu durumlarla karşı karşıya kalmamak için neler yapabileceğimizi alt başlıkta anlatacağım.

Siber Zorbalığa Karşı Nasıl Önlem Alınabilir?

 Çevrimiçi ortamlarda siber zorbalığa maruz kalmamak için yetişkinler ve ergenler şu şekilde önlemler alabilir:

• Çevrimiçi platformlarda yapılan her davranışın gerçek yaşantımızda bir etkisinin olduğunu, karşımıza çıkabileceğini unutmamamız gerekmektedir.
• Güvenilmeyen internet sayfalarıyla kişisel bilgilerin paylaşılmaması kesinlikle önemli bir tedbirdir.
• İnternette kullandığımız şifrelimizi kesinlikle, üçüncü kişilerle, arkadaşımız dahi olsa paylaşmamamız gerektiğini bilmeliyiz. Unutmayınız ki çoğu insan ilişkisi gerçek dostluklar dışında çıkar ilişkileriyle örtüşmektedir. Bu yüzden tedbiri elden bırakmamak çok önemli bir faktördür.
• Oluşturduğunuz çevrimiçi şifreleri siteden, siteye farklı kullanmaya ve sürekli olarak güncellemeye özen gösterin.
• Sosyal medya uygulamalarının güvenlik modlarını açık tutun
• Kimden geldiğini bilmediğiniz, güvenmediğiniz e posta ve mesajları açmayın. İçlerinde ki dosyaları indirmemeye ve linklere tıklamamaya özen gösterin
• Gergin olduğunuz zamanlarda sosyal medyadan uzak durun, yorum vb davranışlarda bulunmayın. Unutmayınız ki keskin sirke küpüne zarardır. Çevrimiçi ortamda gösterilen öfke tanımadığınız düşmanlara ve kötü niyetli kişilere siber zorbalık sebebi çıkartabilir.
• Kim olursa olsun başka biri hakkında bir paylaşımda bulunurken arkadaşınızın sözle bile olsa onayını almadan paylaşımda bulunmayın.
• Rahatsız edici içerikleri tekrar tekrar paylaşmaktan uzak durun

Ebeveynler içinse şu şekilde önerilerde bulunabilirim:

• Çocuklarınızın internet ve bilgisayar aktivitelerini gözlemleyiniz. Gözlemlediğiniz zamanlarda internete girmelerine izin veriniz.
• Çocuklara kişisel bilgilerini çevrimiçi ortamlarda tanımadığı kişi ve kişilerle paylaşmaması gerektiğini üstüne basa basa anlatın. Unutmayınız bir çocuğun en büyük desteği ve eğiticisi ailesidir.
• Çocuğunuzun ve sizin sosyal medya sitelerinde herkese açık olarak gözüken fotoğraf , video ve dokümanlarınızı sadece arkadaşlarınızın görebileceği şekilde ayarlayınız.
• Çocukların paylaşımlarını ve internet hareketlerini görebileceğiniz türden filtre yazılımları kullanmak, çocuklarınızın yaş durumuna göre içeriklerini kısıtlayabileceğiniz imkanları sizlere sunabilmektedir. Bu tür yazılımları kullanarak çocuklarınızı siber zorbalıktan koruyabilirsiniz.

Şimdi ise siber zorbalığa uğranıldığı taktirde neler yapabileceğimizden biraz bahsedelim.

Siber Zorbalık Halinde Neler Yapılabilir? 

Öncelikli olarak soğukkanlılığımızı korumak birinci kuralımızdır. Unutulmamalıdır ki herkes böyle bir durumla özellikle bu çağda karşılaşabilir. Kendimizi suçlamak veya pişmanlık duymak bize acı çektirmekten başka bir şey yapmaz. O yüzden siber zorbalığa uğradığınız platform ve size bu davranışı yapan kişileri. Adliyelerde bulunan siber suçlar birimine öncelikli olarak ihbar etmek ve yasal işlem başlatmak ilk adım olmalıdır. Kısa süreli çözüm bulmak istediğinizde ise Bilişim Teknolojileri Kurumu’na ait olan ALO 166 İnternet Bilgi İhbar Hattı’nı arayarak nasıl bir durumla karşı karşıya olduğunuzu bildirebilirsiniz. Bununla birlikte bazı siteler bu konularda çok hassas davranmaktadır. Sitenin yöneticisine veya ilgili birimine mesaj yoluyla ulaşarak, mağduriyetinizi bildirebilirsiniz. Siber zorbalık sonucunda aile ve ruhsal yapınızda düzensizlikler ve benzeri bozukluklar meydana gelebilir. Bu tür durumlarda yardım alarak bu durumu uzman eşliğinde atlatmak size iyi gelecektir.

Her konuda olduğu gibi siber zorbalığa maruz kalmanız halinde de Jetklinik.com uzmanlarından destek alabilirsiniz.

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.