Çocuğum Teknoloji Bağımlısı Ne Yapmalıyım? Teknoloji Bağımlılığı Tedavi Yöntemleri


Çocuğum Teknoloji Bağımlısı Ne Yapmalıyım?
21-08-2021

Teknoloji Bağımlılığı Nedir?

Bağımlılık; bir nesneye, kişiye ya da bir varlığa duyulan karşı koyulamayan arzu, bir başka iradenin güdümü altına girme ve onsuz bir yaşam sürdürememe durumudur. Yani kullanım ve davranışta irade ortadan kalkar ve birey istese de istemese de bağımlı kullanımı veya davranışı sürdürür. Bunun yanında bu kullanım ve davranış hayatının ciddi bir bölümünü kaplar, kişi yapmak zorunda olduğu işler ve ilişkiler dışında bütün vaktini ve fiziksel enerjisini büyük oranda bağımlı olduğu maddeye veya eyleme yatırır. Günümüzde sıklıkla görülen bağımlılıklardan biri de teknoloji bağımlılığıdır.

Teknoloji bağımlılığı olgusu; internetin ortaya çıkmasıyla birlikte çok kanallı iletişim mecralarının kullanımıyla güncellenmektedir. Uzmanlar, bugün teknolojinin gelişmesiyle yeni bağımlılık türlerinin ortaya çıktığını ve teknoloji bağımlılığının da bunlardan biri olduğunu ortaya koymaktadır. 12-18 yaş aralığındaki çocuklarda rastlanma riskinin en fazla olduğu bu bağımlılık türünde erkek çocuklarının kız çocuklarına oranla 2-3 kat daha fazla bağımlılık davranışı gösterdiği belirtilmektedir.

Teknoloji Bağımlılığı Neleri İçerir?

  • Televizyon
  • Telefon
  • Tablet
  • Bilgisayar oyunları
  • Oyun konsolları
  • İnternet
  • Sosyal medya

Teknoloji Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?

  • Teknoloji araçları (bilgisayar/tablet/telefon/internet/ sanal oyun) başında harcanan vaktin git gide artması
  • Teknoloji araçlarından uzak kalınca huzursuzluk, uykusuzluk, öfke gibi yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması
  • Ruhsal, sosyal, adli ya da bedensel bir sorun oluşturmasına rağmen teknolojinin kullanılmaya devam edilmesi
  • Teknoloji araçları başında geçirilen vakitle ilgili kontrol kaybı
  • Planlanandan daha fazla teknoloji aracı başında kalınması
  • Zamanının büyük çoğunluğunun bedenen ya da ruhen teknolojiyle geçirilmesi
  •  Teknoloji araçlarının, sorumlulukların (iş, okul, aile, bireysel temizlik gibi) yerine getirilmesine engel olması, işlevselliği bozması

Teknoloji Bağımlılığı Nasıl Gelişir?

İlk aşama deneysel kullanımdır. Kişi herhangi bir şekilde bir site, bir oyun, bir uygulama vb. görür ve ilgisini çeker. Bu ilgi sebebiyle o siteye girer, o oyunu oynar veya o uygulamayı indirir. Birinci adım sorun yaratmaz. Denenmiş, bitmiştir. Merak giderilmiştir.

İkinci aşama sosyal kullanımdır. Bireyin etrafında belli bir oyunu oynayan, belli bir siteye giren ya da belli bir uygulamayı devamlı ve düzenli kullanan bir arkadaş grubu varsa o gruba girip kendini kabul ettirmek için kendisi de o siteye girer, o oyunu oynar, o uygulamayı kullanır. Çünkü aksi takdirde içinde bulunduğu arkadaş grubunun gündeminin dışında kalacağını, dışlanacağını düşünür. Dolayısıyla deneysel kullanımı sosyal kullanım takip eder ki, bugün sosyal kullanım genellikle bağımlılığı başlatan ya da sürdüren sebep olarak görülmektedir.

Üçüncü aşama bir amaca dönük kullanımdır. Bu amaçların birincisi haz duymak, ikincisi de gerçek dünyadan, yani sorunlardan uzaklaşmaktır. Boş zamanlarında yapacak çok fazla aktivite üretemeyen, çok fazla aktif olamayan kişiler can sıkıntısından kurtulmak için genellikle teknoloji kullanımını tercih ederler. Öte yandan kişi işinden, okulundan ya da kendinden kaynaklanan sorunları çözemediği, kaçtığı veya çözmeye gücü yetmediği için sorunlarını bir süre için bile olsa unutmak amacıyla teknoloji kullanımına yönelir. Böylece sorunlarının olduğu dünyadan sıyrılır. Kısa vadede çözüm olsa da uzun vadede halledilemeyen sorunlar bir kenarda bireyi beklemekte, çoğu zaman da olduğu gibi kalmayıp büyümektedir.

Dördüncü aşama ise bağımlı kullanımdır. Bu adıma gelindiğinde kişinin artık teknoloji araçlarını kullanmak için herhangi bir sebebe ihtiyacı yoktur. İlgisini çeksin ya da çekmesin, arkadaş grubu bağımlı olsun olmasın, hayatında sorunlar olsun ya da olmasın birey artık bağımlısı olduğu teknoloji aracını kullanacaktır. Merak edecek bir şey yoksa arayıp bulacak, arkadaş grubunda kullanıcı yoksa kullanıcılardan oluşan bir arkadaş grubu kuracak, bütün vaktini kullanımla dolduracağı için canı sıkılmayacaktır.

Zararları Nelerdir?

  • Bağımlının hayatı gitgide monotonlaşır.
  • Çok vakit kaybına yol açar.
  • İrade ortadan kalkar.
  • Teknoloji araçlarını kullanırken sürekli oturmaktan dolayı ortopedik problemler ortaya çıkabilir. Ayrıca uzmanlar teknoloji bağımlılığının zihinsel fonksiyonlarda bozulmaya yol açtığını da düşünmektedirler.
  • Sürekli ekrana bakmak göz sağlığını bozar.
  • Psikolojik gelişimi sekteye uğratır.
  • Aile içi çatışmalara ve iletişimsizliğe sebep olur.
  • İşlevsellik bozulur.
  • Teknoloji bağımlılığı olan ve bilgisayar oyunlarıyla zamanını geçiren gençlerin sosyal gelişimleri önemli ölçüde geriler. Özgüvenleri düşer, sosyal kaygı düzeyleri ve öfke düzeyleri artar.
  • Teknoloji bağımlılığı olan çocuk ve gençler giderek yalnızlaşır ve yüz yüze ilişki kurmakta güçlük yaşamaya başlarlar.
  • Teknoloji aracı karşısında daha fazla zaman geçirebilmek uğruna yalan söylenir.
  • Duygu durum bozulur.
  • Uyku düzeni bozulur.
  • Yemek düzeni bozulur.

Çocuklarda Teknoloji Bağımlılığı Tedavisi? Ailenin Önemi ve Yapmanız Gerekenler

Çocukları teknoloji bağımlılığından kurtarmak için yapılabilecek ailenin üzerine düşen bazı görevler vardır. Bunlar:

Ailece Kaliteli Zaman Geçirmek

Aile ilişkilerinin bozulması teknoloji bağımlılığının sebebi de olabilir, sonucu da. Her koşulda sağlıklı aile ilişkileri teknoloji bağımlılığının tedavisinde çok önemli bir unsurdur. Ebeveynler çocuklarıyla etkili iletişim kurmalı, birlikte aktivitelerde bulunmalı.

Doğru Rol Model Olmak

Çocuklar ailelerinde gördüklerini örnek aldığından, ebeveynlerin de teknoloji kullanımı konusunda aşırıya kaçmamaları gerekir.  

Teknoloji Kullanımına Zaman Sınırlaması Getirmek

Sınırsız bir kullanım, bağımlılığı her koşulda tetikleyecektir. Bu sebeple mutlaka teknoloji kullanımına bir zaman sınırlaması getirmek şarttır. Örneğin ‘’günde iki defa gireceksin ve yarım saat kalacaksın’’ gibi. Bu zaman sınırlaması başta sık ama kısa süreli aralar vermeyle başlamalı ve sonrasında günlük limit belirlenip çocuğun buna uyması sağlanmalıdır.

Dış Durdurucular Kullanmak

Zaman sınırlamasının ardından yeni zaman düzeninde de bağımlılık oluşmasının önüne geçmek için teknoloji araçlarını kullandıktan hemen sonra çocuğa, yapılması zorunlu bir görev (odasını toplamak, ödevlerini yaptırmak vs.) vermek faydalı olabilir.

Teknoloji Araçlarının Kullanımının Tam Zıt Saatlere Kaydırmalarını Sağlamak

Teknolojinin günlük olarak kullanıldığı mekânlar ve zamanlar bağımlılığa sebep olacak kadar uzun kullanıma müsait olduğu için bağımlılık oluşur. Bu anlamda teknoloji kullanılan saatleri tam zıt saatlerle değiştirmek ve ortamı değiştirmek ilk adım olarak faydalı olabilir. Örneğin çocuğunuz en çok akşamları teknoloji araçlarını kullanıyorsa sabah kullanmaya, odasında kullanıyorsa herkesin olduğu bir zamanda salonda kullanmaya başlaması sağlanabilir.

Hatırlatıcı Kartlar Kullanmak

Teknoloji bağımlılığının zararlarını ya da bağımlı kullanım olmasa neler kazanılacağını anlatan hatırlatıcı kartların evin belli yerlerine ve çocuğun odasına asılması faydalı olabilir.

Bağımlı Olunan Teknolojik Cihazı Ailece Kullanmak

Evde birden fazla televizyon, bilgisayar vb. bağımlılık konusu olan cihaz varsa, bunları azaltıp tek bir cihazı ortak kullanım alanında ailece paylaşarak kullanmak da çözüme yardımcı olacaktır.

Çocuğu Spora Teşvik Etmek

Spor yapmak vücutta biriken enerjiyi sağlıklı bir yolla boşaltabilmek için en uygun faaliyetlerden biridir. Düzenli sporun hayata girmesi teknoloji bağımlılığının tedavisini kolaylaştıracaktır.

Yeni Sosyal Becerileri Kazandırmak

Sosyal beceri eksikliği de teknoloji bağımlılığına sebep olabilir. Bu noktada çocuğa yeni sosyal becerilerin kazandırılması teknoloji bağımlılığının tedavisinde oldukça faydalı olabilir.

Görüldüğü üzere çocukları teknoloji bağımlılığından kurtarmak için ailelerin dikkat etmesi gereken birçok unsur var. Bu konuda bilinçli ve istikrarlı bir şekilde ilerlemek, bu durumun üstesinden gelmeyi sağlayacaktır. Bunları yapabilecek gücü kendinizde bulamayacağınızı düşünüyorsanız bir uzmandan yardım alabilirsiniz.

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Yazıyı Paylaş

Psikolojik Desteğe Mi İhtiyacın Var?

Ücretsiz Ön Görüşme Yap
jetklinik whatsapp